Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Gdańsku powstała z Pedagogium (1945 – 1946) i w pierwszych latach istnienia (1946 – 1952) nosiła nazwę Państwowa Wyższa Szkoła Pedagogiczna. W 1970 roku wraz z Wyższą Szkołą Ekonomiczną w Sopocie weszła w skład Uniwersytetu Gdańskiego.
Celem WSP w Gdańsku (podobnie jak innych tego typu szkół w kraju) było przygotowanie nauczycieli do pracy dla Polski Ludowej. Podczas wojny śmierć poniosło wielu pedagogów, zarówno tych z wykształceniem wyższym jak i absolwentów seminariów nauczycielskich, tym samym należało uzupełnić braki.
Kształcenie nauczycieli wiązało się również z nadaniem ich pracy odpowiedniego profilu ideologicznego i przychylnego stosunku do nowego ustroju, oraz obozu rządzącego. Miało to odróżniać absolwentów Wyższych Szkół Pedagogicznych od ich rówieśników z uniwersytetów, których ukształtowana przed wojną kadra była nieprzychylna lub co najmniej neutralnie nastawiona wobec niektórych posunięć nowej władzy[1]. Nauczyciel miał być swojego rodzaju pasem transmisyjnym dla idei socjalistycznych do szkół „Polski Ludowej”.
Poziom nauczania nie był wysoki, zdaniem Romany Miller (1961) „siatka godzin i dobór wykładowców był na miarę szkoły średniej”. Kazimierz Mężyński wspomina o przeciążeniu siatki zajęć i wprost stwierdza, że „tak zorganizowana szkoła była dziwolągiem”. Dodatkowy wpływ na program zajęć i kształcenie miały zawirowania prawne: „długo toczył się spór o istnienie takiego typu szkoły, jak WSP. W czasie, gdy władze się spierały, pracownicy WSP z roku na rok nie mieli pewności, czy będą mieli dalej gdzie pracować. Nie były ustalone ich funkcje ani czas trwania umowy o pracę. Ministerstwo Oświaty tytułowało nas rozmaicie: profesorami, wykładowcami, nauczycielami. Dopiero Ustawa o Szkolnictwie Wyższym ustaliła zrównanie WSP z Uniwersytetami i drogi stabilizacji kadry” (Miller 1961).
Wydaje się, że przyznanie absolwentom praw do nauczania w szkołach średnich (ale również zlikwidowanie dwukierunkowej specjalizacji prowadzącej do przeciążenia programów studiów) przyniosło pozytywne efekty dla poziomu prowadzonych zajęć. Dodatkowo zatrudniono pracowników z innych uczelni akademickich co mogło wpłynąć na wzrost poziomu kształcenia gdańskiej WSP (zob. Grzybowski 2010: 150 – 151).
Kolejne zmiany kadrowe przeprowadził mianowany w 1952 na stanowisko prorektora (a później pełniącego obowiązki rektora w latach 1952 – 1956) Roman Czernecki, który w myśl wytycznych ministerialnych doprowadził do zwolnienia pracowników „<<ideologicznie i politycznie słabych>>” i „<<luźno związanych z uczelnią>>” (Grzybowski 2010: 168). Zwolnienia dotknęły wielu pracowników związanych z innymi uczelniami (m.in. Romana Pollaka, Bronisława Włodarskiego, Zdzisława Pazdro).
Wiele problemów wiązało się z brakiem odpowiednich pomieszczeń (sytuacja poprawiła się po przeniesieniu szkoły do gmachu przy ul. Sobieskiego 18 ale nadal była daleka od ideału[2]), wyposażenia pracowni i laboratoriów oraz biblioteki.
Dalekie od ideału były również warunki życia pierwszych studentów, zamieszkiwali w Krzaczastym Młynie skąd pieszo musieli przemieszczać się na zajęcia. Funkcjonowały wówczas internaty: męski i żeński. Wydaje się, że w żeńskim panowały lepsze warunki (wyższy budynek z fundamentami gdzie aktualnie mieści się dyrekcja ZOO w Gdańsku) niż w męskim (parterowy barak, w którym później mieściła się małpiarnia). Kazimierz Badziąg (2005: 38 – 39) wspomina, że „mieszkanie w Krzaczastym Młynie zmuszało (…) do wczesnego wstawania. Szczególnie zimą, kiedy to musieliśmy zdobywać opał. Chodziliśmy z toporkiem do lasu już o godzinie 6 rano, a często nawet wcześniej, gdy nasz żelaźniak- nasza kochana koza – wystygł. W pokoju temperatura spadała poniżej zera.”
Z drugiej strony uczelnia oferowała dużą liczbę stypendiów oraz stołówkę co pozwalało na zaspokojenie potrzeb materialnych podczas studiów (Widernik: , 27 – 28).
*Maszynopis znajduje się w Bibliotece Głównej Uniwersytetu Gdańskiego w Czytelni Zbiorów Specjalnych (sygn. Dokum/2).
[1] Początkowo WSP kształciły nauczycieli dla szkół powszechnych. Od 1949 roku nadano ich absolwentom uprawnienia do kształcenia również w szkołach średnich i liceach pedagogicznych (zob. Grzybowski 2010: 12).
[2] Szkoła przeniosła się do Wrzeszcza w styczniu 1948 roku ale jeszcze półtora roku budynek był dzielony z Liceum Spółdzielczym (Andrzejewski, 2006: 37).
